JAK ZROBIĆ TONIK Z KWASAMI W DOMU?

Sezon intensywnie regeneracyjny pod znakiem kwasów uważam za oficjalnie rozpoczęty. Pytania odnośnie kwasów i retinoidów to jedne z najczęściej padających na moim blogu, a także wiele z Was trafia w moje internetowe miejsce właśnie w poszukiwaniu odpowiedzi na najczęściej poruszane zagadnienia w sprawie pielęgnacji skóry jesienią. Ze względu na zainteresowanie i aktualnie gorący temat, postanowiłam poświęcić tonikom kwasowym oddzielny wpis.

W poprzednim, stricte kwasowym wpisie poruszyłam kwestię niebezpieczeństwa z jakim wiąże się przeprowadzanie domowych peelingów silnymi kwasami i zachęcałam do stworzenia toniku z niskim stężeniem kwasu, który wbrew pozorom daje mnóstwo możliwości i w zależności od stężenia, a przede wszystkim pH może dać różne efekty.

• Peeling chemiczny w domu | Kiedy warto stosować peelingi samodzielne w domu, a kiedy udać się do specjalisty? Podstawowe zasady tworzenia peelingów chemicznych i neutralizacji roztworów.  

Tonik kwasowy nie jest niczym innym jak lekkim, niskim stężeniem roztworem kwasu, który w zależności od potrzeb możesz wzbogacić innymi substancjami czynnymi. Eksperymenty z tonikami kwasowymi pozwalają doskonale poznać skórę, reakcję na dany kwas i korzyści, jakie płynną ze stosowania danej substancji czynnej. Nie oznacza to jednak, że nie są one skuteczne - oczywiście, że są, ale operujesz w bezpiecznym pH, nie dopuszczasz do poparzenia chemicznego, zmniejszasz tym samym niepożądane skutki uboczne i w zależności od rozpuszczalnika oraz oczywiście stężenia i pH możesz skutecznie zniweczyć efekt łuszczenia, który przykładowo nie jest dla Ciebie efektem pożądanym, a zależy Ci jedynie na pozbyciu się drobnych niedoskonałości, czy zwężenia porów. Tonik kwasowy nie jest tak niebezpieczny i nieprzewidywalny jak peelingi chemiczne, nie ma też po ingerencji w pH silnie kwaśnego pH, masz możliwość zastosowania minimalnego stężenia rozpuszczalnika (alkohol, glikole) poza tym, nadaje się nawet do codziennej pielęgnacji, dlatego znajdzie zastosowanie w naprawdę każdej pielęgnacji i może spełniać kilka ról. Jakich, dowiesz się poniżej.

Tonik kwasowy jest przede wszystkim roztworem kwasu o optymalnie tolerowanym pH przez ludzką skórę, jeśli nie zaingerujesz w pH tonik nie nadaje się do codziennego stosowania i pełni rolę lekkiego peelingu stosowanego w pewnych odstępach czasowych. Najbezpieczniejszą wartością jest 5-6, nie tylko ze względu na neutralność dla skóry, ale przede wszystkim na dobrą stabilność dla innych substancji czynnych. Musisz mieć na uwadze, że przy mocno kwaśnym pH pewne składniki zwyczajnie rozkładają się, a w najgorszym scenariuszu przekształcają się w szkodliwe związki (np. witamina B3 rozkłada się do drażniącego i generującego wolne rodniki kwasu nikotynowego) , dlatego najlepiej jest trzymać się tej wartości, gdy stawiasz na bardziej skomplikowane formuły. Z kwasami często nie są kompatybilne ekstrakty i liposomy roślinne, nie dotyczy to oczywiście wszystkich kwasów, dużo zależy od jego mocy zależnej od stężenia i pH. Producent powinien udzielić informacji, iż dany składnik nie nadaje się do wyrobów kwasowych. 

Najodpowiedniejszym pH dla toników kwasowych, możliwie najniższym i zapewniającym dobrą przenikalność kwasu i przede wszystkim działanie to wartość 4. Przy tej granicznej wartości tonik z powodzeniem pełni rolę codziennego płynu tonizującego o intensywniejszym działaniu i nie wymaga neutralizacji. Kwas może wywołać delikatnie łuszczenie i pieczenie, ale jego działanie jest nadal bezpieczne i nie przysporzy szczególnych podrażnień. Jeśli masz bardziej wrażliwą skórę i jest to Twoje pierwsze spotkanie z kwasami - radzę trzymać się jednak trochę wyższych wartości. Niższe, kwaśniejsze pH - mocniejsze działanie kwasu, wyższe - słabsze i mniejsze prawdopodobieństwo podrażnień.

Często dostaję także pytania odnośnie tego w czym dany kwas należy rozpuścić. Najmniej problemu jest z kwasami rozpuszczalnymi w wodzie, bo rozpuszczasz je w wodzie. Nie polecam jednak wody mineralnej, przegotowanej, termalnej, tylko najzwyklejszą wodę demineralizowaną, a najlepiej klasy farmaceutycznej lub do iniekcji, dostępnych wyłącznie w aptekach. Nie zdajesz sobie sprawy jakim nośnikiem bakterii jest woda, nawet mineralna (głównie pierwotniaki i wirusy E.Coli), zawiera także minerały, które zawyżają pH i mogą sprawić Ci nie lada problem z regulacją pH (kiedyś miałam okres tworzenia kosmetyków na naparach i bardzo szybko z tym skończyłam), a może zawierać także składniki (np. chlor), które będą działać drażniąco na Twoją skórę. Minerały mogą wchodzić także w interakcję z kwasem i obniżać jego skuteczność. Nie warto też tworzyć toników na hydrolatach (z wyjątkiem różanego), gdyż kwas najzwyczajniej w świecie niszczy ich właściwości.

Problem pojawia się wówczas, gdy chcesz stworzyć tonik z kwasem, który w wodzie się nie rozpuszcza (LHA, BHA), wówczas wymaga on przymusowo rozpuszczenia w glikolach lub alkoholu, a następnie umieszczenia w roztworze wodnym. Może jak o tym piszę wydaje się to bardzo skomplikowane, ale można szybko nabrać wprawy i w zasadzie nie odczuwam większego zmęczenia, gdy tworzę tonik z BHA. Nie jest jednak tak kolorowo i jeśli zależy Ci na toniku do stosowania na co dzień, alkohol nie jest dobrym wyborem, choć z moich obserwacji wynika, że sprawdza się po prostu najlepiej. Alkohol z powodzeniem może zastąpić PEG-400 i inne glikole. Niegdyś obiecałam sobie, że znajdę patent na bezalkoholowy i bezglikolowy tonik z BHA, w sieci krąży patent z sodą, który umożliwia stworzenie takiego roztworu, ale w moim przypadku nie zdał egzaminu i kwas bardzo szybko zaczął krystalizować przy otworze butelki, podrażniając przy tym skórę. Natomiast dotrzymałam obietnicy i minimalną ilość kwasu salicylowego (1%, przy wyższych stężeniach należy umieścić go w , glikolu propeylenowym np.) doskonale rozproszy solubilizator - Polysorbate 80.Możliwe jest także rozpuszczenie kwasu na betainie cukrowej. 

Gdy masz już wszystkie potrzebne substancje, a także wybrany kwas należy przejść do opracowania formuły - dzisiaj omówię tą najprostszą, nie wymagającą żadnych dodatkowych składników oprócz wody, kwasu hialuronowego i oczywiście kwasu, który wybrałeś. Niezbędne będą akcesoria takie jak szklana zlewka (lub szklane naczynia), szklana bagietka, łyżeczki miarowe i strzykawka (lub waga jubilerska, najlepiej z  dokładnością do dwóch miejsc po przecinku), środki do dezynfekcji oraz papierki lakmusowe oraz zasady do podwyższenia pH (wodorowęglan sodu, potocznie soda oczyszczona lub mleczan sodu, który dodatkowo ma bardzo pozytywny wpływ na skórę trądzikową, gdyż niszczy bakterie) i kwasy do zaniżenia - Twój kwas obniży pH, ale gdy sypniesz za dużo zasady, pH bardzo dobrze zbije zastosowany w minimalnej ilości kwas mlekowy.

Pamiętaj, by zawsze zaczynać od niskich stężeń (LHA 0.5-1%), BHA (1-2%), AHA w zależności od przeznaczenia (do 5% głównie nawilżające przy wyższym pH, 5-10% działanie keratolityczne, moc kwasu (i tym samym widoczne łuszczenie) zależy głównie od pH) , PHA 5-15%. Stężenie należy sukcesywnie zwiększać i zatrzymać się przy tym najbardziej odpowiednim dla skóry.

Aby w ogóle przejść do tworzenia toniku musisz rozplanować sobie formułę i wyliczyć dokładne wartości składników w gramach. Pamiętaj, że zawsze zaczynasz od liczenia w gramach,a  gdy ewentualnie chcesz użyć łyżeczek miarowych i odmierzać składniki w ml - możesz użyć kalkulatora stężeń lub posłużyć się wzorem. Jeśli używasz wagi, sugerujesz się jedynie wartością w gramach.  Pamiętaj, ze na 100 g musi odpowiadać 100ml roztworu, jeśli jest go mniej lub więcej, gdzieś popełniłeś błąd.

100g toniku  (liczę na wadze)                          Natomiast, gdy chcę użyć łyżeczek miarowych...

80% woda                             80g                         80g dzielę przez gęstość wody (czyli 1) = 80ml

10% kwas migdałowy          10g                         10g / 0.67 = 14.22 ml kwasu migdałowego

10% kwas hialuronowy 1%  10g                        10g / 1.01 (ale zawsze liczę przez 1) = 10ml

A dla tych, którzy uważają, iż mam spory problem z przeliczeniami i  wymagają szczególnej dokładności (10% roztwór kwasu migdałowego w wodzie):

90% toniku 100g                           

10% kwasu migdałowego  x (skróciłam zera)

90x =  100g | :90

x = 1.1g

Następnie:

1ml kwasu migdałowego waży około 0.67

x = 1.1g

1.1 = 0.67x|0.67      

x = 1.64 mnożę x 10 (wyżej skróciłam zera) ilość kwasu migdałowego na 10% tonik to dokładnie 16.4ml 

I to wszystko. Jest to najłatwiejszy sposób wyliczenia odpowiedniego stężenia i ilości składników, dlatego nie wiem czemu nadal tyle osób ma z tym problem. Jeśli jednak chcesz szybciej, to zachęcam ze stosowania kalkulatora stężeń, tylko polecam wpisywać własne wartości i bez zbędnego liczenia masz dokładną ilość w ml na taką ilość toniku jaką chcesz osiągnąć (pamiętaj, że 100g toniku kwasowego nie oznacza, że będziesz miał go 100ml).

Najtrudniejszą i zarazem najbardziej pracochłonną czynnością jest regulacja pH. Na początku swojej przygody miałam z  tym ogromny problem, ponieważ sypałam zbyt dużo sody i nie robiłam tego z wyczuciem. Najlepszą metodą jest stopniowe, dodawanie szczypty zasady i za każdym razem sprawdzanie pH - warto przeciąć papierki lakmusowe na małe paseczki i zanurzać za pomocą zdezynfekowanej pęsety. Są kwasy, które natychmiast nie zmieniają pH (np. glukonolakton ) i prawidłowe poznajemy dopiero po około 12-24 godzinach, dlatego warto jest delikatnie ogrzać roztwór w kąpieli wodnej, co przyspieszy hydrolizę kwasu i oczywiście ułatwi jego rozpuszczenie w wodzie. Składniki należy dodawać po sobie, po dokładnym rozpuszczeniu każdego z nich. Ciekawym pomysłem jest wykonanie toniku żelowego, który będzie znacznie bardziej wydajny - wystarczy rozpuścić gumę ksantanową (na 100ml około 0.3-0.6g) w d-panthenolu, a następnie dodać do toniku mieszając, a następnie energicznie wstrząsając. Guma ksantanowa żeluje po pewnym czasie, więc nie warto dodawać większej ilości, bo wyjdzie straszna, twarda galareta niezdatna do użytku.

Konserwowanie lekkiego roztworu z kwasem i jego przechowywanie

Konserwacja toniku kwasowego nie jest wymagana, jeśli jest to niskie, kwaśne pH (czyli maksymalnie w tym przypadku równe wartości 4), wówczas tonik powinien być zdatny do użycia do 4 tygodni. Kwaśne środowisko zapobiega rozwojowi bakterii i znacznie przedłuża okres przydatności kosmetyku, jeśli jako rozpuszczalnika użyliśmy alkoholu, zdatność do użytku można przedłużyć do 6-8 tygodni. Oczywiście tonik trzymamy w lodówce, w szczelnie zamkniętym opakowaniu.

Jeśli tonik ma wyższe pH, należy go zakonserwować, naprawdę, konserwant ma mniej negatywne działanie na skórę niż nadkażony, zepsuty roztwór. W tym celu polecam FEOG - stabilny, skuteczny i bezpieczny konserwant. Dodajesz go w ilości od 5 do 10 kropli na 50 g, lepiej trzymać się górnej granicy.

Toniki należy przechowywać w lodówce, nieważne, czy został przez Ciebie zakonserwowany, czy też nie. Polecam szklane opakowania z ciemnego szkła - szkło jest neutralne, można je wyparzyć i odkazić, najlepiej sprawdzą się butelki farmaceutyczne. Pewne plastiki mogą wchodzić w interakcje z kwasami i ich dezynfekcja nie jest tak prosta. Oczywiście plastik, plastikowi jest nierówny i firmy oferujące półprodukty oferują ten najwyższej jakości, który jest odpowiedni do przechowywania kwaśnych roztworów. ;)

Aplikacja oraz sposoby wykorzystania toników kwasowych

Czyli jak nakładać tonik kwasowy - niby proste pytanie, ale przyznaj się, że choć raz miałeś z tym problem. Generalnie są trzy metody, ale nie wszystkie są odpowiednie dla danego kwasu i zależne od pH (nie użyjesz spryskiwacza, w przypadku toniku z kwasem salicylowym, czy mocno kwaśnym tonikiem) .

• Tradycyjnie, płatkiem kosmetycznym. Pocieranie płatkiem dodatkowo działa jak delikatny peeling mechaniczny i ułatwia przenikanie kwasu. Tym samym kwas ma większy potencjał drażniący.

• Spryskiwaczem. Metoda sprawdza się przy bardzo delikatnych kwasach, które nie podrażniają oczu - np. glukonolakton.

• Palcami. Pozwala zaoszczędzić dużo produktu, w tej metodzie warto zażelować produkt gumą ksantanową, będziesz używać minimalnej ilości produkty, przy doskonałej wchłanialności. Jest to delikatniejsza metoda i ciężko jest uzyskać łuszczenie, aplikując produkt palcami. Nie muszę przypominać, by robić to czystymi dłońmi :)

Tonik kwasowy często jest traktowany jako jeden punkt pielęgnacji, czyli jego zastosowanie ogranicza się do jednorazowego użycia w przeciągu dnia. Jego niskie pH, ale nadal w granicach dobrej tolerancji skórnej i brak neutralizacji daje mnóstwo możliwości. Oto kilka z nich:

• mocno tonizujący płyn po zasadowych środkach myjących
• płyn przygotowawczy przed peelingiem kwasowym (co najmniej 2 tygodnie codziennego stosowania)
• płyn obniżający pH skóry i podnoszący działanie innych środków, np. retinoidu, peelingu chemicznego
• świetny promotor przejścia dla substancji aktywnych - możesz wymieszać tonik ze swoim ulubionym olejem

To tylko niektóre pomysły wykorzystania toniku kwasowego, miej jednak na uwadze, by stosować go zawsze na oczyszczoną skórę twarzy i nie mieszać z kremami i gotowymi kosmetykami pielęgnacyjnymi, gdyż kwas może wejść w  interakcję i wywołać mocne podrażnienie.

Pozdrawiam,

Ewa