Zmiany naciekowe | Podskórne, bolące zmiany, których nie można wycisnąć . Przyczyny powstawania i metody leczenia

Podskórne, bolące, bez możliwości wyciśnięcia zmiany, ręka do góry, kto choć raz borykał się z tą nieprzyjemną przypadłością. Z wiadomości, jakie trafiają na moją skrzynkę pocztową, wnioskuję, iż jest to jeden z najczęstszych problemów skórnych, który dotyka nawet tych szczęściarzy, którzy nie mają szczególnych problemów ze skórą, okresowo. Stąd pomysł na poświęcenie osobnego artykułu na ten temat na moim blogu.

Zmiany naciekowe nigdy nie powstają bez powodu i mimo że są zaliczane do zmian trądzikowych, rozwijają się w inny sposób.  Przede wszystkim nie powstają one bezpośrednio w  mieszku włosowym, tworzą wysięki i guzki, poprzez rozszerzanie śródbłonków naczyń krwionośnych, przewodów potniczych i łojowych - obrzęk zostaje zainfekowany przez bakterie i grzyby, a następnie rozwija się stan zapalny. Nie jest to stan zapalny, który powstaje tylko w mieszku (choć jest taka możliwość) i znajduje on ujście na powierzchni skóry, zmiany naciekowe skórne charakteryzują się po pierwsze naciekaniem (nie wynikają z blokowania ujścia gruczołu łojowego) , a następnie rozwijaniem się stanu zapalnego (często ropieją jedynie częściowo) pod skórą, tworząc bolesne, niemożliwe do wyciśnięcia guzy. Nie są one wypełnione ropą, najczęściej jest to płyn surowiczy lub krew, ponieważ nie są to typowe zmiany trądzikowe. W zależności od nasilenia problemu, bolące guzki mogą tkwić na skórze od kilku dni, aż po kilka tygodni.

Leczenie nie jest łatwe, wymaga holistycznego i świeżego spojrzenia specjalisty, ponieważ często leczone są jedynie objawy - zewnętrznie, nieudolnie. Najczęściej leczenie sprowadza się do podsuszania zmiany, co daje jedynie tymczasową ulgę, gdyż problem wynika głównie z problemów zdrowotnych.

Przede wszystkim, pytanie jakie nasuwa się na samym początku, to co i dlaczego spowodowało zmiany strukturalne w tkance skórnej. Wszelkie kanaliki nie rozszerzają się bez powodu, nie kumulują treści, które stają się pożywką dla bakterii. To, że bakterie kolonizują ową treść, nie świadczy także o przeroście flory bakteryjnej skóry, choć mogą być one pośrednią przyczyną problemu, zwłaszcza, gdy dotyczy to ogólnej infekcji organizmu.

PROBLEMY HORMONALNE, NASTĘPSTWO TRĄDZIKU POSPOLITEGO ORAZ ZAPALEŃ SKÓRY: ŁOJOTOKOWEGO I ATOPOWEGO

Wahania hormonalne mogą prowadzić do trwałych zmian strukturalnych i zmiany składu chemicznego skóry, często trądzik naciekowy jest następstwem nieudanych kuracji dermatologicznych - wynika to zarówno z huśtawek hormonalnych, jak i stosowanych preparatów - głównie silnie drażniących kwasów i sterydów stosowanych zewnętrznie. Trądzik naciekowy najczęściej dotyka tych, którzy zmagali się w przeszłości z trądzikiem, czy takimi dermatozami skórnymi jak AZS, czy ŁZS, a także po przebytej antykoncepcji. Nie poznano do końca przyczyny czemu środki antykoncepcyjne OC nowej generacji o działaniu antyandrogenowym, wywołują efekt proandrogenowy, dlatego nawet jeśli sprawdzają się świetnie w leczeniu problemów skórnych, po odstawieniu efektem mogą być m.in zmiany nieulokowane w mieszku włosowym, tworząc bolesne nacieki.

Jeśli obserwujesz u siebie bolesne zmiany, może to być jasny sygnał, iż z twoją gospodarką hormonalną nie jest do końca dobrze. Nie musisz mieć zastoju w krwawieniach, nadmiernego owłosienia, czy nadwagi, by stwierdzić, iż faktycznie masz problem z hormonami - może to przebiegać bezobjawowo, czy charakteryzować się trądzikiem opornym na leczenie,a  takie huśtawki nie są neutralne dla twojego zdrowia- mogą sprzyjać rozwojowi nowotworów. O ile w przypadku klasycznego trądziku, badania hormonalne wykonane z surowicy krwi  mogą być perfekcyjne (obstawiam, że w obrębie mieszka włosowego sytuacja przedstawiałaby się znacznie inaczej) , o tyle w przypadku bolesnych guzków często są one jasnym sygnałem na niepokojace zmiany hormonalne. Mogą wynikać ze stresu, gorszego okresu, czy po prostu okresu dojrzewania, ale jak najbardziej mogą sygnalizować poważniejsze schorzenia, m.in. PCOS (zespół policystycznych jajników). Jeśli problem jest szczególnie dotkliwy polecam wykonać badania testosteronu (wolnego i całkowitego), DHEAS lub DHEA, androstendion, SHBG, 17-OHP, LH/FSH, prolaktynę oraz poziom insuliny i test obciążenia glukozą. W przypadku PCOS konieczne jest dodatkowo wykonanie USG, by wyklarować sytuację.

INTENSYWNE I NIEROZSĄDNE KURACJE KWASAMI I RETINOIDAMI

Stosowanie mocnych środków nie ma wyłącznie pozytywnego wpływu na skórę, wpływają one realnie na strukturę skóry, niszczą barierę skórną i zwiększają skłonność do infekcji. Niestety, dochodzi do trwałego ścieczenia warstwy rogowej, dlatego skóra staje się bardziej podatna na wszelkie nadkażenia, mogą tworzyć się także zmiany naciekowe, które są odpowiedzią na mocno drażniące działanie, często reakcja występuje przy zbyt częstym stosowaniu retinoidów i wysokich stężeń kwasów - powodują one stan zapalny w głębszych warstwach skóry, niezłuszczona warstwa blokuje pory i w konsekwencji powstają szczególnie bolesne zmiany. Podczas stosowania retinoidów dochodzi do osłabiania połączeń między komórkami nabłonkowymi - może mieć to pośredni wpływ, przy sprzyjających warunkach, do powstawania nacieków.

SPUŚCIZNA PO STOSOWANIU STERYDÓW

Długotrwałe stosowanie sterydów wiąże się z wieloma skutkami ubocznymi, mówi się o posterydowym zapaleniu skóry i pojawieniu się trądziku nawet po 4 tygodniach od odłożenia sterydu. Przewlekłe stosowanie sterydów hamuje funkcje fibroblastów (a czasami nawet prowadzi do zaniku warstwy rogowej naskórka), co w konsekwencji prowadzi do ścienienia naskórka - skóra staje się bardziej wrażliwa, unaczyniona, dochodzi częściej do infekcji i nadkażeń bakteryjnych i grzybiczych. Bolące, posterydowe guzki są zazwyczaj najbardziej opornym w leczeniu elementem zapalnym - niezbędne jest stosowanie środków o działaniu keratolitycznym i hamującym powstawanie P.acnes.

NAWRÓT PO LECZENIU IZOTRETINOINĄ I TETRACYKLINAMI

Zażywanie izotretinoiny i leków z grupy tetracyklin zmienia trwale strukturę skóry,  dochodzi także do częściowego zaniku gruczołów łojowych. Często po nieudanym, jedynie objawowym leczeniu trądzik ropny przybiera postać typowego posterydowego zapalenia skóry, są to głównie zmiany naciekowe, których nie można wycisnąć. Przyczyna schorzenia jest nieznana – prawdopodobnie dochodzi do nadmiernej odpowiedzi immunologicznej na antygeny Propionibacterium acnes masowo uwalniane z rozpadających się komórek bakteryjnych.

NADMIAR ŚRODKÓW DRAŻNIĄCYCH W PIELĘGNACJI

Permanentne podrażnianie skóry i uszkadzanie bariery skórnej prowadzi do przewlekłej nadwrażliwości skóry,  może to objawiać się nie tylko zaczerwienieniem, czy swędzeniem, ale także bolesnymi zmianami naciekowymi. Szczególnie niebezpieczne jest długotrwałe stosowanie mocnych kwasów i zasad. Objawy powinny zaniknąć wraz z odłożeniem składników podrażniających, warto wówczas zwrócić szczególną uwagę na pielęgnację i wzbogacić ją o składniki odbudowujące naturalną barierę skórną - skwalen, fosfolipidy, ceramidy, połączenia cholesterolu z  wolnymi kwasami tłuszczowymi.

INFEKCJE BAKTERYJNE I GRZYBICZE

Najczęstszym powodem powstawania bolących guzków są infekcje bakteryjne, zwłaszcza postępująca kandydoza. Pojawieniu się infekcji sprzyja wiele czynników - m.in nieodpowiedzialne stosowanie kwasów i retinoidów (bardzo kwaśne pH obniża naturalną barierę ochronną skóry i paradoksalnie o wiele łatwiej o infekcję), czy sterydów, może to być jednak ogólna infekcja organizmu, dlatego niezbędne jest wykonanie stosownych badań w kierunku wykluczenia przewlekłej grzybicy, czy infekcji bakteryjnej. Zmiany naciekowe często są także wynikiem nadkażenia pasożytami, czy gronkowcem, który nie musi objawiać się wysypem drobno usianych krosteczek, a może przybrać formę podskórnych, bolących grudek. Bardzo ważna jest dbałość o higienę oraz regularne stosowanie środków o działaniu przeciwbakteryjnym - np. roztworów z olejku drzewa herbacianego, czy trikenolu.

W przypadku podejrzeń o nadkażenie bakterią/ grzybem/ pasożytem, warto zadbać o dietę. Konieczne jest ograniczenie spożycia cukrów i przejście na dietę niskowęglowodanową.  Kluczowym momentem jest wykonanie badania krwi oraz antybiogramu.

Rozwojowi infekcji sprzyja m.in zażywanie izotretinoiny, dlatego często zmiany naciekowe mogą zaobserwować ci, którzy zdecydowali się na leczenie antybiotykami.

ALERGIE I NIETOLERANCJE POKARMOWE

Zmiany naciekowe mogą być symptomem alergii pokarmowej, często nie ma jednej całkowicie skutecznej metody obrony przed powstaniem alergii pokarmowej, która jest chorobą o podłożu rodzinnym. Zmiany najczęściej przybierają postać swędzącej wysypki lub bolących pęcherzyków, których nie można wycisnąć. Są wypełnione płynem surowiczym.

Często alergia pokarmowa jest mylona z nietolerancją pokarmową, której skutki uboczne są bardziej subtelne i często są mylone z innymi schorzeniami, gdyż nie występują bezpośrednio po zażyciu produktu, a efekty pojawiają się po czasie. Nietolerancja pokarmowa spowodowana jest na ogół zaburzeniami przemiany określonego składnika pokarmu, zwykle brakiem enzymu, czyli substancji powodującej dalszą jego przemianę w organizmie. Najczęstszym powodem uporczywych, bolesnych zmian jest nietolerancja białek mleka,  może mieć drugą postać wtórną, związaną z niektórymi chorobami jelit lub zażyciem antybiotyków czy leków przeciwbólowych. Przykładem nietolerancji jest także celiakia, enteropatia z nadwrażliwości na gluten. Nie jest ona jednak tak powszechna jak nietolerancja laktozy (blisko 20-40% Polaków, może mieć także charakter wtórny) , gdyż dotyczy około 1% i dotyka głównie chorujących na niektóre choroby tarczycy i cukrzycę, dlatego nie rozumiem mody na dietę bezglutenową, jeśli nie ma ku temu powodów.

Nietolerancje pokarmowe objawiają się głównie odpowiedzią od strony układu pokarmowego - wzdęciami, gazami, częstymi infekcjami, pojawieniem się trądziku. Często zmiany przybierają postać twardych, bardzo bolesnych grudek, których nie można wycisnąć, mogą być wypełnione zarówno ropą, jak i płynem surowiczym i krwią.

ZA DUŻA ILOŚĆ EMOLIENTÓW (SUBSTANCJI POWLEKAJĄCYCH) W PIELĘGNACJI

Mimo ze zmiany naciekowe nie rozwijają się głównie w mieszkach włosowych, to jak najbardziej stosowanie zbyt dużej ilości substancji o działaniu okluzyjnym, natłuszczajacym może być bezpośrednim powodem powstawania takich zmian. Guzki są czerwone, bolące, nie można ich wycisnąć, a nakłucie igłą powoduje wypłynięcie mieszanki ropy i płynu surowiczego. Pojawiają się one w bliskim czasie po stosowaniu danego kosmetyku, jest to reakcja skóry na za ciężką i obciążającą formułę - nie muszą tego stanu rzeczy wywoływać jedynie oleje naturalne i mineralne, masła i woski (choć to one w głównej mierze powodują takie nacieki) , ale nawet zbyt ciężki podkład, nawet mineralny. Poprawa jest niemal natychmiastowa po odłożeniu produktu, warto przyjrzeć się swojej pielęgnacji.

Jak walczyć z problemem podskórnych, bolących zmian? Przede wszystkim należy wyeliminować ewentualne problemy hormonalne i ogólne infekcje organizmu (gdzie niezbędne będzie leczenie wewnętrzne),a  także nietolerancje pokarmowe, najczęściej białek mleka - nabiał sam w  sobie zaostrza zmiany trądzikowe, dlatego warto go ograniczyć, nawet ze względu na pojawiające się wykwity ropne.

Konieczne jest także ograniczenie drażniących substancji, zwłaszcza silnie kwasowych roztworów oraz alkoholu i glikolu propylenowego.

Zmian nie należy wyciskać i wyduszać siłą, każde przerwanie ciągłości tkanki łącznej może być przyczyną trwałych, głębokich blizn i zwyrodnień skóry. Nie ma czegoś takiego jak wyciskanie profesjonalne, czy umiejętne wyciskanie zmian, chciałabym, by taka osoba, która propaguje takie zachowania (a trzeba je piętnować) powołała się na choć jedną publikację naukową, czy literaturę, by móc mówić o bezpiecznym wyciskaniu zmian.

Leczenie miejscowe sprowadza się do wysuszenia zmiany i rozłożenia jej treści - może dojść do stanu zapalnego na powierzchni skóry, natomiast często zmiana wchłania się, nie pozostawiając blizn,a  jedynie zmianę naczyniową, która powinna zaniknąć wraz z czasem. Najlepiej sprawdzają się płyny alkoholowe, które wysuszają zmianę oraz miejscowe leczenie antybiotykami, chociaż często zmiany naciekowe są odporne na antybiotyki i wówczas świetnie sprawdzają się naturalne środki o działaniu antybakteryjnym i przeciwgrzybiczym oraz antyhistaminowym, by zmniejszyć obrzęk i ułatwić wygojenie się zmiany.

Niezwykle ważne jest odbudowanie naturalnej bariery ochronnej skóry, aby zmniejszyć skłonność do infekcji, warto włączyć do pielęgnacji niezmydlaną frakcję z  oleju sojowego/niezmydlaną frakcję oliwy z  oliwek,  kompleksy ceramidowe, ekstrakty liposomalne (polecam te z naturalissa i antyhistaminowy ze zróbsobiekrem) oraz pilnować pH - najlepiej, by było na neutralnym poziomie pomiędzy 5-6 :) Niezbędnym elementem jest produkt tonizujący oraz krem z filtrem, który jest obowiązkowy przy ścienieniu warstwy rogowej i uszkodzeniach bariery ochronnej.

WYSUSZAJĄCE PŁYNY NA BAZIE ALKOHOLU DO STOSOWANIA MIEJSCOWEGO

Zastosowanie płynów alkoholowych działa odkażająco i wysusza zmianę, bez wywoływania stanu zapalnego, w przypadku leczenia nacieków najlepiej sprawdzają się stosowane miejscowo :

• związki fenolowe (roztwory rezorcyny, fenolu np. płyn Afronis)
• roztwory kwasu salicylowego
• trikenol
• tretinoina

Zmiana szybko zmniejsza się, zasusza i ostatecznie wchłania. Jest to jeden z najszybszych sposobów na uśmierzenie bólu i podgojenie zmiany, ale może wywołać miejscowe łuszczenie i podrażnienie. Wszystkie substancje działają keratolitycznie, antyseptycznie oraz mają silne działanie antybakteryjne, przeciwgrzybiczne i przeciwpasożytnicze.

SIARKA

Siarka działa keratolitycznie, rozmiękcza zrogowaciały naskórek (rozpuszcza się w płynie tkankowym i następnie reaguje z keratyną rozpuszczając ją), działa antybakteryjnie i przeciwgrzybiczo. Jest niesamowicie skuteczna w leczeniu nacieków, których nie można wycisnąć, jest również obowiązkową pozycją w leczeniu głębokich zaskórników zamkniętych, okłady błotne z siarką przyczyniły się w dużej mierze do mojego obecnego, dobrego stanu skóry.

Dobrych produktów z siarką jest na naszym rynku mało, natomiast wśród nich góruje mazidłowe błoto termalne z siarką z mazidła.com oraz hypoalergiczny żel siarczkowy do ciała Sulphur Busko-Zdrój, który stał się jedną z moich ulubionych baz do własnoręcznie kręconych kosmetyków. Nie przepadam za biosiarką i oddzielnymi ekstraktami, mam pewne wątpliwości do skuteczności i przenikalności dodawanej biosiarki  , dodatkowo ma bardziej działanie matujące, aniżeli lecznicze, dlatego wolę zdecydowanie mocniej naturalne źródła siarki. Obowiązkową pozycją u osób zmagających się ze zmianami typowo  podskórnymi jest błoto termalne z siarką, które doskonale leczy podskórne wypryski, bez wywoływania stanu zapalnego. To jedno z najskuteczniejszych półproduktowych maseczek, jakie miałam okazję stosować i stało się bezsprzecznie pielęgnacyjnym ulubieńcem roku. Zachęcam do zapoznania się z pełną recenzją kosmetyku. 

WĘGIEL AKTYWNY I DZIEGIEĆ BRZOZOWY

Węgiel aktywny działa osuszajaco i absorbująco na wydzieliny i bakterie, charakteryzuje się dużą powierzchnią wchłaniającą, wiąże gazy jelitowe, bakterie, toksyny, białko oraz niektóre leki. Doskonale leczy zmiany naciekowe - zmniejsza obrzęk, bardzo przyspiesza gojenie i fantastycznie podsusza zmiany. Nie wyciąga ropy, a leczy zmianę od środka, wiążąc toksyny i gasząc stan zapalny - zapobiega także kolonizacji bakteriom i grzybom podczas naciekania zmiany. Węgiel aktywny nie jest bardzo popularny w  kosmetykach, nie nadaje się także do codziennego stosowania, ponieważ bardzo wysusza. Świetnym rozwiązaniem jest mydło węglowe, które bardzo dobrze oczyszcza i leczy skórę z dermatoz skórnych i zmian ropnych, polecam mydło czarna sztuka, które dodatkowo zawiera olejek cedrowy, lawendowy i cytrynowy - o działaniu bakteriobójczym, tonizującym, obkurczajacym pory, pobudzającym krążenie.

Dziegieć brzozowy jest naturalną alternatywą antybiotyków, znany także pod nazwą smoły leczniczej (przez odrzucający zapach smoły i podobną drogę wydobycia) ma postać lepkiej, gęstej i ciemnej cieczy. Jest to produkt suchej destylacji z gałęzi, drewna i kory brzozowej, zapomniano o nim po II wojnie światowej, gdyż uważano go za substancje niebezpieczną dla zdrowia i kancerogenną. Działa on silnie antybakteryjnie, przeciwgrzybiczo, przeciwzapalnie i antyseptycznie. Stosowano go jako środek dezynfekujący, jest alternatywą antybiotyków. Zawiera on znaczne ilości betuliny. Dziegieć ma także działanie znieczulające, zmniejsza on obrzęk rany i uśmierza ból, działa także silnie keratolitycznie i wysuszająco - sprawdza się fenomenalnie w leczeniu nacieków.

MIEJSCOWE ANTYBIOTYKI

Nie jestem zagorzałą przeciwniczką antybiotyków, uważam, że rozsądne leczenie (tj. wykonanie antybiogramu i miejscowego posiewu z badaniami krwi) uwzględnia także stosowanie antybiotyków w przypadkach opornych na leczenie alternatywami, tj. naturalnymi środkami. Są to niezwykle skuteczne substancje, które  pozwalają w szybki sposób pozbyć się problemu przerostu flory bakteryjnej, czy grzybiczej, natomiast wymagają odpowiedniego stosowania i leczenia jedynie pod okiem zaufanego, rozważnego lekarza (nigdy na własną rękę!). Są niezbędne w leczeniu ogólnej infekcji organizmu, jak i grzybicy skóry, czy zakażeń pasożytami, gdy inne środki farmakologiczne nie zdają egzaminu. Jest to jednak konieczność i nie należy o tym zapominać.

O stosowanych miejscowo antybiotykach pisałam szerzej w podlinkowanym poście.

Problem z podskórnymi, bolącymi zmianami może mieć różne nasilenie - od okresowo pojawiających się zmian, po te szczególnie nasilone, bywające często na skórze twarzy. Aby je skutecznie leczyć należy przede wszystkim wykluczyć wszystkie możliwe opcje związane bezpośrednio ze zdrowiem - problemy hormonalne, infekcje, nietolerancje, alergie. Warto przyjrzeć się swojej pielęgnacji i ograniczyć stosowanie drażniących substancji, przy jednoczesnym zwiększeniu środków o silnym działaniu antybakteryjnym i grzybicznym. Nie zapominaj także o działaniu miejscowym - szybka reakcja i zastosowanie odpowiednich środków znacznie uśmierzy ból i spowoduje wchłoniecie się zmiany. 

Pozdrawiam serdecznie,

Ewa