TAZAROTEN W LECZENIU TRĄDZIKU

Tazaroten jest jedyną pochodną witaminy A zarejestrowaną w leczeniu łuszczycy, jednak ze względu na swoje właściwości, może być z powodzeniem stosowany również i w leczeniu różnych form trądziku, zwłaszcza powiązanego ściśle z nadmiernym rogowaceniem, na czym dzisiaj zamierzam się skupić. Tazaroten jest bardzo ciekawą substancją aktywną, chociażby z tegoż względu, iż do jego przemiany w postać czynną dochodzi dopiero po zetknięciu się z tkankami żywymi (nie jest więc preparatem aktywnym w opakowaniu = ma wyższą skuteczność i wyższą trwałość), nie posiada zatem dużych właściwości drażniących, jest dobrze tolerowany, a głównym skutkiem ubocznym, który może występować niezależnie od typu, rodzaju i problemu skóry, jest początkowe uporczywe swędzenie, wynikające właśnie ze specyfiki tazarotenu i jego miejscowej, wybiórczej, wiążącej aktywacji receptorowej w mieszkach włosowych. 

TAZAROTEN, CO TO?

Acetylenowa pochodna retinoidów, zaliczana do retinoidów III generacji. Prolek, który w większości układów biologicznych w procesie deestryfikacji ulega przemianie do postaci aktywnej (kwas karboksylowy tazarotenu). Pochodna ta wiąże się ze wszystkimi 3 przedstawicielami rodziny receptorów kwasu retinowego: RAR(alfa), RAR(beta) i RAR(gamma), wykazując jednocześnie względną wybiórczość w stosunku do dwóch ostatnich. Może również wpływać na ekspresję genów. Mechanizm działania tazarotenu w łuszczycy nie jest dokładnie poznany. Stosowany miejscowo u zwierząt doświadczalnych hamuje indukcję naskórkowej dekarboksylazy ornitynowej, odpowiedzialnej m.in. za proliferację i przerost komórek. W badaniach in vitro zmniejsza ekspresję MRP8 – markera zapalenia, występującego w dużych stężeniach w naskórku chorych na łuszczycę. W hodowlach ludzkich keratynocytów tazaroten hamuje proces rogowacenia. Po podaniu miejscowym wchłania się w niewielkim stopniu, wchłonięty lek ulega prawie w całości przekształceniu w aktywny metabolit wydalany z moczem i kałem. Nie jest zalecany kobietom w ciąży oraz karmiącym, należy do substancji X zabronionych w stosowaniu u kobiet ciężarnych i w okresie laktacji. 

Tazaroten działa łagodnie przeciwzapalnie, odbarwiająco oraz złuszczająco. Wykazuje bardzo podobne właściwości do wcześniej opisywanego adapalenu >, z tym że mocniej i intensywniej hamuje nadmierne rogowacenie (w badaniach klinicznych skuteczność tazarotenu była porównywalna ze skutecznością tretinoiny), ma intensywniejsze działanie złuszczające oraz tym samym jest nieco gorzej tolerowany - szczególnie często, zwłaszcza na początku leczenia, pojawia się trudne do opanowania swędzenie i pieczenie, które nie jest powiązane z podrażnieniem skóry (nie pojawia się odwodnienie, rumień, reakcja alergiczna). Wykazuje również słabsze działanie przeciwzapalne, gdzie adapalen w niektórych dermatozach może być stosowany wymiennie z antybiotykami zewnętrznymi. 

SKUTECZNOŚĆ TAZAROTENU

Ku mojemu zadowoleniu, wreszcie świat dermatologii powoli przegląda na oczy i w końcu odchodzi od agresywnych metod złuszczających naskórek - specjaliści chętniej zalecają stosowanie właśnie retinoidów III generacji, które jak na swoje aktywne działanie, są bardzo dobrze tolerowane, nie powodują silnych podrażnień oraz tendencja do nawrotów przy ich regularnym użytkowaniu znacznie maleje, a na pewno jest niższa niż przy stosowaniu kwasów oraz intensywnych zabiegów złuszczających typu lasery frakcyjne i niefrakcyjne, dermabrazje. Mimo że kuracje trwają dłużej, efekty, jakie są nimi osiągane, są znacznie bardziej zadowalające od serii kilku, inwazyjnych zabiegów i oczywiście wiążą się z mniejszą ilością efektów niepożądanych. Poza tym rozsądnie stosowane retinoidy III generacji, świetnie sprawdzają się w połączeniach z medycyną estetyczną - nie tylko jako przygotowanie skóry pod zabiegi, ale jako element kompleksowego leczenia zmian starzeniowych, trądzikowych, przebarwieniowych, bliznowcowych. Tazaroten sprawdza się zatem nie tylko w leczeniu trądziku, ale i pozostałości po nim. 

Większość liczących się w branży czasopism, jak i niesponsorowanych badań klinicznych, wskazuje jasno na wysoką skuteczność tazarotenu nie tylko w leczeniu łuszczycy (gdzie notabene etiologia problemu również po części opiera się na hiperkeratozie), ale przede wszystkim trądziku grudkowo-krostkowego oraz typowo zaskórnikowego. Zaledwie po 10 tygodniach, w większości klinicznych obserwacji odnotowano redukcję rogowacenia o ponad połowę i znaczne zmniejszenie ilości pojawiających się zmian grudkowo-krostkowych! 

Na skuteczność leku zbiera się wiele składowych - między innymi tolerancja leku, która pozwala na jego regularne użytkowanie, małą tendencję do nawrotów trądziku (zachwiany mikrobiom skórny, silna wrażliwość, skrajne odwodnienie predestynuje do nasilonego problemu rogowacenia oraz powstania łojotoku egzogennego) oraz reakcji toksycznych. Ogromnym plusem tazarotenu jest jego aktywacja w tkankach, dlatego oprócz świądu, lek w zasadzie nie powoduje większych podrażnień, jeżeli oczywiście jest rozważnie stosowany. Rzadko kiedy powoduje obrzęki, alergie, również do rzadkości należą reakcje toksyczne pokroju trądzik poretinoidowy, czy zapalenie mieszków włosowych, a to częsty objaw niepożądany między innymi przy stosowaniu tretinoiny. 

Warto zwrócić uwagę na nawadniające właściwości tazarotenu - mimo że substancja powoduje początkowo efektywne złuszczanie naskórka, przy dłuższym stosowaniu poprawia nawodnienie oraz elastyczność skóry, wymiana wodna po kuracji tazarotenem w większości badań klinicznych ulega poprawie o ponad połowę. Związek ma również potwierdzony klinicznie wpływ na jakość powstawania lepszej jakości tkanek - pobudzone pod wpływem działania komórki, tworzą grubszy, bardziej zbity i lepiej odżywiony naskórek. Tazaroten pobudza również angiogenezę - która wpływa na odżywienie tkanek, ich lepszą zdolność do regeneracji oraz lepszą odpowiedź na podrażnienie. Działa zatem odmładzająco na ludzkie tkanki.

KOMU POLECAM TAZAROTEN?

Tazaroten sprawdzi się na większości typów i rodzajów cery, dotkniętych trądzikiem mieszanym oraz u osób, które wymagają farmakologicznej regulacji rogowacenia okołomieszkowego. Bardzo dobrze sprawdza się również na typach łojotokowych, które wymagają efektywnego usuwania nadmiaru łuski oraz jednoczesnego, optymalnego, łagodnego działania. Preparat wykazuje pod względem regulacji hiperkeratozy podobną skuteczność do tretinoiny, może być zatem jej zamiennikiem, gdy tolerancja na formuły preparatów lub samo działanie tretinoiny jest obniżone i leki powodują zbyt silne podrażnienia. 

Tazaroten posiada dosyć mocne właściwości złuszczające, dlatego jest rekomendowany w leczeniu przebarwień utrwalonych, świeżych pozapalnych (silna stymulacja kolagenu i hamowanie wydzielania cytokin zapalnych) oraz drobnych blizn w fazie zabliźniania. Jest również doskonałym wyborem dla skóry dojrzałej, gdyż oprócz właściwości regulujących, połączenie jego aktywności nawadniających, wygładzających i poprawiających ukrwienie, działa odmładzająco na tkanki. Myślę, że to jeden z najbezpieczniejszych i tak aktywnych preparatów - w niewłaściwych rękach może jak każdy preparat złuszczający mieć toksyczny wpływ na naskórek, ale jeżeli pielęgnacja jest prawidłowo zbilansowana, a użytkownik zna umiar i stosuje preparat zgodnie z bieżącymi potrzebami skóry, może nim bardzo dobrze uregulować skórę i wyprowadzić ją prostą, a później albo powtarzać terapie z rzadszym stosowaniem tazarotenu, albo zupełnie zrezygnować z jego stosowania po zakończonej kuracji i przerzucić się na niechemiczne metody regulacji. 

• świetny wybór dla osób o rogowaceniowym trądziku zaskórnikowo-grudkowym i krostkowym,
• bardzo dobry lek do rozpoczęcia walki z trądzikiem z pojawiającymi się naprzemiennie zmianami zaskórnikowymi i zapalnymi powierzchownie umiejscowionymi, 
• odpowiedni do leczenia trądziku z głównym problemem rogowacenia, zwłaszcza suchymi kaszkami i zmianami "do wydrapania", 
• właściwy do stosowania na łojotokowych typach skóry, których problem ma charakter egzogenny (przy endogennym łojotoku, tazaroten będzie nieskuteczny), 
• może sprawdzić się stosowany w rozważny sposób u osób z trądzikiem różowatym,
• najlepszy wybór dla skóry dojrzałej, wymagającej terapii regulującej lub złuszczającej,

A KIEDY "NIE"?

Kiedy nie znasz umiaru, nie przykładasz uwagi do pielęgnacji, a głównym problemem w Twoim przypadku nie jest rogowacenie. Jeżeli przyczyna tkwi tylko w łojotoku, który nie ma przyczyny egzogennej, preparat może wręcz nasilać dany problem i powodować narastające pogorszenia. To nie jest również najlepszy preparat dla osób, które walczą głównie z trądzikiem zapalnym ze zmianami głębiej umiejscowionymi i naciekowymi. Mimo że tazaroten jest substancją o intensywnym działaniu, sprawdza się w słabiej nasilonych i "suchych" postaciach trądziku, może nie przynieść pożądanych rezultatów przy mocniej nasilonych i ropnych formach trądziku. 

Jedynym preparatem zawierającym tazaroten dostępnym w Polsce jest lek Zorac, występujący w dwóch stężeniach: 0.05% oraz 0.1%. 

Pozdrawiam,

Ewa