OLINI OLIWA WYSOKOPOLIFENOLOWA | CZYM SĄ POLIFENOLE I JAK WPŁYWAJĄ NA TWOJE ZDROWIE

 Czym wyróżnia się oliwa wysokiej jakości i dlaczego powinna pojawiać się w Twojej diecie?

Dowody epidemiologiczne konsekwentnie pokazują, że zwiększone spożycie oliwy z oliwek wiąże się z istotnie zmniejszonym ryzykiem różnych chorób przewlekłych. Wyniki metaanaliz ilustrują szerokie korzyści zdrowotne spożywania oliwy z oliwek, szczególnie w odniesieniu do chorób układu krążenia, chorób nowotworowych, chorób autoimmunologicznych, cukrzycy typu 2, składu i masy ciała, ciśnienia krwi, dyslipidemii, ogólnego stanu zapalnego, funkcji śródbłonka i ogólnego działania homeostatycznego [1].

W tym roku pojawił się jeden z największych przeglądów parasolowych dotyczący spożycia oliwy z oliwek, który nie pozostawia wątpliwości, iż jej uwzględnianie w codziennym jadłospisie wiąże się ze znacząco obniżonym ryzykiem chorób przewlekłych i niższą śmiertelnością z jakiejkolwiek przyczyny. Potwierdzono również potencjał zapobiegawczy oliwy z oliwek przed rozwojem nowotworów, zarówno badaniami in vitro, jak i in vivo, podkreślając szczególne znaczenie związków fenolowych, o których przeczytasz w dalszej części artykułu – w ujęciu ogólnozdrowotnym, jak i kosmetologicznym. Dowody sugerują także działanie prewencyjne w przypadku większości typów nowotworów, w tym raka piersi i nowotworów układu pokarmowego. Antynowotworowe właściwości oliwy poparte są licznymi badaniami, podkreślającymi rolę jej unikalnych, kompleksowo współdziałających składników, takich jak kwas oleinowy i skwalen. Jednak to właśnie związki fenolowe, w tym proste fenole, sekoirydoidy i lignany, przyciągnęły najwięcej uwagi badaczy ze względu na ich wyjątkowe właściwości zdrowotne. Badania in vitro na komórkach nowotworowych wyraźnie wykazały, że związki te mogą hamować wszystkie etapy procesu karcenogenezy (inicjacja, promocja i progresja). Należy podkreślić, iż badania dotyczą zarówno oliwy z oliwek, jak i zawartych w niej związków fenolowych, szczególnie polifenoli: chcąc zatem wykorzystać ich potencjał zdrowotny należy zwracać uwagę na zmienną zawartość fenoli w różnych oliwach z oliwek – od  prawie zera w zwykłych rafinowanych oliwach z oliwek do 800 mg/kg w oliwach z oliwek extra virgin (w skrócie EVOO), co przekłada się na potencjalną wartość zdrowotną stosowanej oliwy [2,3,4]. Od kilku miesięcy moim faworytem w tej kategorii jest zdecydowanie oliwa wysokopolifenolowa Olini, dlatego też zdecydowałam się na współpracę z marką w celu przybliżenia Wam jej niesamowitych właściwości oraz zachęcenia do włączenia jej do codziennej diety – dla nie niczego innego, jak zdrowia.

Należy wspomnieć, iż wyniki badań dostarczają niespójnych wniosków, zdaniem badaczy jest to najpewniej związane ze zmienną dotyczącą jakości i składu chemicznego oliwy, sposobem jej stosowania oraz czasem obserwacji, ze szczególnym naciskiem na czynnik pierwszy. Niemniej, na tym etapie:

§  Nie ma wątpliwości, że spożycie oliwy z oliwek wiąże się z niższą śmiertelnością z jakiejkolwiek przyczyny [1, 5, 6, 7, 8];

§  Hamowanie kancerogenezy na jej każdym etapie, bardzo pozytywne dane szczególnie w kierunku raka piersi i raka jelita grubego [1, 2, 3, 4, 5, 8, 9, 10];

§  Szeroko udokumentowane działanie neuroprotekcyjne [1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13];

§  Oliwa z oliwek wpływa na mikrobiom jelitowy, zmniejszając liczebność bakterii patogennych, stymulując wzrost pożytecznych bakterii i zwiększając produkcję wytwarzanych przez mikroorganizmy krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA), które wywierają szeroki zakres efektów przeciwzapalnych i mogą modulować ekspresję różnych genów za pośrednictwem mechanizmów epigenetycznych. Podawanie oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia wpływało w znaczący sposób na stan błon śluzowych jelit i wspierało homeostazę mikrobiotyczną, pobudzając produkcję immunoglobuliny A (IgA) jelitowej przy jednoczesnym tłumieniu produkcji cytokin zapalnych, wspieraniu produkcji i ekspresji cytokin oraz czynników transkrypcyjnych zaangażowanych w redukcję stanu zapalnego i promowanie tolerancji immunologicznej w jelicie. Wykazano również niższy poziom endotoksemii jelitowej na skutek ochrony przed uszkodzeniami oksydacyjnymi jelit i działaniem neutralizującym poprzez silne działanie antyoksydacyjne i antyseptyczne ekstraktów fenolowych. Oliwa z oliwek to z jeden najsilniejszych, naturalnych prebiotyków [14, 15];

§  Poprawa zdrowia kardiometabolicznego [1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13];

§  Udowodniono korzystny wpływ oliwy o wysokiej zawartości związków fenolowych w porównaniu z oliwą o niskiej zawartości fenoli na poziomy ox-LDL i OXLAMy, które uchodzą za najsilniejsze markery zapalne i wykładniki stresu oksydacyjnego, mogą mieć duże znaczenie m.in. w chorobach o przebiegu zapalnym, szczególnie chorobie stłuszczeniowej wątroby oraz łuszczycy [9, 10, 16];

§  Jakość oliwy ma kluczowe znaczenie w ocenie wpływu na poziom lipidów w surowicy i profil glikemiczny, w tym poziom insuliny. Nie zaobserwowano tak dużych korzyści w spożyciu oliwy rafinowanej [1, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 11, 13];  

§  Wyższe spożycie oliwy wiązało się z niższym parametrem BMI, nie udowodniono współzależności z innymi pomiarami antropometrycznymi, jednak dopuszcza się możliwość licznych błędów metodycznych we wcześniej prowadzonych badaniach [1];

§  Pozytywny związek między spożyciem oliwy z oliwek a obniżeniem biomarkerów zapalnych [1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17].

 

Oliwa z oliwek jest bogata w jednonienasycone kwasy tłuszczowe (kwas oleinowy) (MUFA), związki niezmydlające się (fitosterole, triterpeny, skwalen, barwniki) i związki hydrofilowe (polifenole, tokoferol),. Głównie MUFA i polifenole (takie jak oleuropeina, hydroksytyrozol i tyrozol) zdają się wyjaśniać najsilniej ochronną rolę oliwy z oliwek w rozwoju chorób. Spośród składników fenolowych oliwy z oliwek oleuropeina (OLP), hydroksytyrozol i tyrozol uważane są za najskuteczniejsze biocząsteczki w niej zawarte [18].

Czym są związki polifenolowe

Związki polifenolowe są tzw. metabolitami wtórnymi. Struktura metabolitu wtórnego określonej rośliny jest dość złożona:

§  zawartość metabolitów wtórnych różni się w zależności od tkanki i organu;

§  może się również różnić między stadiami rozwojowymi rośliny, na przykład organy ważne dla przetrwania i rozmnażania mają najwyższe i najsilniejsze metabolity wtórne;

§   może się również różnić między osobnikami i populacjami roślin.

Metabolity wtórne są podzielone na różne grupy według ścieżek biosyntezy i właściwości związane ściśle z ich budową. Rośliny w ciągu swojego życia stają w obliczu wielu niekorzystnych warunków wzrostu, takich jak susza, zasolenie, zimno, czy fluktuacje temperatury, w tym zimno i ciepło. Reakcja rośliny na warunki stresowe jest zatem dynamiczna i wiąże się z wykształceniem mechanizmów regulujących jej metabolizm, czy ekspresję genów w celu fizjologicznej i morfologicznej adaptacji, zapewniając przetrwanie. Interakcja roślin z ich własnym otoczeniem oraz otoczeniem biotycznym i abiotycznym jest siłą napędową powstawania niektórych substancji, w tym związków fenolowych. Związki fenolowe stanowią jedną z najczęstszych grup fitochemicznych w roślinach, mają ważne znaczenie fizjologiczne i morfologiczne, odgrywają kluczową rolę we wzroście i proliferacji, zapewniając ochronę przed patogenami i drapieżnikami. Uważa się, że rośliny gromadzą materiał fenolowy w tkankach jako powszechną odpowiedź na niekorzystne warunki środowiskowe. Coraz więcej badań naukowych i dowodów wskazuje, że rośliny reagują czynnie na czynniki stresu biotycznego i abiotycznego, zwiększając swoją zdolność antyoksydacyjną, stąd też stały się obiektem zainteresowania naukowców i ich potencjalnym, terapeutycznym zastosowaniem.

Liście oliwne są bogate w związki bioaktywne, zwłaszcza polifenole. Przyczyną wysokiego stężenia polifenoli są długie okresy nasłonecznienia i ataki wielu patogenów i owadów w regionie śródziemnomorskim. Jako mechanizm obronny radzenia sobie z tymi czynnikami stresogennymi odnotowano dużą ilość akumulacji polifenoli. Jednak produkcja, akumulacja lub wydzielanie kwasów tłuszczowych i polifenoli to nie tylko konsekwencje czynników egzogennych, ale także czynników endogennych samej rośliny, takich jak odmiana i jej wiek. Spośród tych związków wyszczególniono głównie związki takie jak: oleuropeina, hydroksytyrozol, tyrozol, kwas chlorogenowy, kwas kawowy, kwas p-kumarowy, werbaskozyd, kwas galusowy, kwas elagowy, epikatechina, kwercytryna, kemferol, luteolina, luteolina-7-o-glukozyd, luteolina-4′-o-glukozyd, kwercetyna, kwercetyna-7-o-ramnozyd, rutyna i apigenina-7-o-glukozyd.

Nieco odmiennym składem charakteryzuje się oliwa z oliwek. W regionie Morza Śródziemnego owoce oliwek są dominującą uprawą jako źródło oleju. Uważa się, że związki fenolowe w składzie oleju przyczyniają się do właściwości antyoksydacyjnych i stanowią filar przeciwzapalnego charakteru stosowanej diety w tamtejszych rejonach. Owoce oliwek zawierają alkohole fenolowe, kwasy fenolowe, flawonoidy i sekoirydoidy, w tym oleuropeinę, ligstrozyd, demetyloleuropeinę, hydroksytyrozol, tyrozol, kwas chlorogenowy, werbaskozyd, luteolin-7-o-glukozyd, luteolinę, kwercetynę-3-o-ramnozyd, cyjanidyn-3-o-glukozyd, cyjanidyn-3-o-rutynozyd i apigeninę-7-o-glukozyd, α-tokoferol, kwas kawowy, kwas ferulowy, p-kumarowy, kwas wanilinowy, apigeninę, pinorezinol, 1-acetoksypinorezinol, oleocanthal i oleaceinę. Ilość i jakość związków nie są stabilne, wykazują one również odmienne właściwości, co odpowiada stadium rozwojowemu lub wahaniom środowiskowym, dlatego tak duże znaczenie ma pochodzenie i ogólna jakość oliwy na którą składają się: sposób uprawy, gatunek, wiek rośliny, okres i sposób zbioru, sposób wytwarzania oliwy oraz transport. Pomocnym wskaźnikiem jest liczba kwasowa oliwy oraz jej standaryzacja na zawartość powyższych związków. Oliwa bogata w polifenole charakteryzuje się:

§  wysoką stabilnością chemiczną, dlatego też oprócz spożycia na surowo, nadaje się doskonale do obróbki termicznej;

§  dużym zmętnieniem w temperaturze poniżej 10-15 stopni Celsjusza;

§  charakterystycznym, cierpkim smakiem;

§  unikalnymi i doskonale udokumentowanymi korzyściami zdrowotnymi.

Rola związków fenolowych w mechanizmach obronnych została dobrze udokumentowana. Ich głównym działaniem jest neutralizacja skutków stresu oksydacyjnego i chelatowanie metali ciężkich (głównie jonów żelaza i miedzi) [19].

Aktualnie przypuszcza się, że za działanie przeciwnowotworowe oliwy z oliwek odpowiadają związki sekoirydowe, nazywane potocznie związkami gorzkimi, obecne tylko w roślinach z rodziny Oleace. Im bardziej goryczkowa oliwa, tym więcej tych związków potencjalnie posiada. Decydując się na oliwę o łagodniejszym smaku spożywasz zatem tych cennych związków mniej.

Najciekawsze polifenole w oliwie

Zgodnie z licznymi badaniami, efekty zdrowotne są głównie przypisywane głównym pochodnym sekoirydoidowym, takim jak oleuropeina, oleokantal i oleaceina oraz prostym fenolom: hydroksytyrozolowi i tyrozolowi. Poniżej zamieściłam tabelę przedstawiającą regulacyjny wpływ wyżej wymienionych substancji fenolowych na określone szlaki regulujące mediację zapalną.

Hydroksytyrozol wywiera szeroki zakres efektów biologicznych, kardioprotekcyjnych, przeciwnowotworowych, neuroprotekcyjnych i przeciwdrobnoustrojowych. Chociaż został on przebadany, dokładne mechanizmy molekularne leżące u podstaw wielu z tych działań nie zostały jeszcze w pełni wyjaśnione. Początkowo szeroka gama aktywności biologicznych hydroksytyrozolu była mu przypisywana ze względu na silną aktywność antyoksydacyjną, natomiast teraz już wiemy, iż jego ochronne działanie progresywnie wzrasta w środowisku jelitowym podczas dyfuzji biernej, zwiększając aktywność endogennych systemów obronnych przed stresem oksydacyjnym, poprzez aktywację różnych komórkowych ścieżek sygnałowych. Jest to wyjątkowy składnik aktywny, ponieważ nie tylko sam w sobie wykazuje udowodnione działanie antyoksydacyjne, ale jest jedną z najsilniej działających  substancji stymulujących naturalne mechanizmy obronne naszego organizmu i co istotne, ta aktywność wzrasta podczas jego metabolizmu [20, 21].

Tyrozol wykazuje słabsze działanie antyoksydacyjne, ale prawdopodobnie z powodu akumulacji wewnątrzkomórkowej jest wyjątkowo stabilnym związkiem, jego aktywność w porównaniu z innymi polifenolami nie spada, również w warunkach krytycznych, utrzymując niezmienioną aktywność antyoksydacyjną. Tyrozol zwiększa odporność na stres termiczny i oksydacyjny oraz spowalnia tempo starzenia. Istnieją doniesienia, iż modelacja czynników szoku cieplnego przez tyrozol nadaje mu właściwości związku „długowieczności” [22]. Niestrawiony tyrozol, podobnie jak hydroksytyrozol, podlega redukcji przez mikrobiom jelitowy, stanowiąc jedną z najlepszych substancji o działaniu prebiotycznym.

 Oleuropeina wykazuje silne działanie antyoksydacyjne, które jest szeroko znane i omawiane w literaturze. Uważa się, że działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne leży u podstaw jej aktywności przeciwnowotworowej, kardioprotekcyjnej, neuroprotekcyjnej, gastroprotekcyjnej, hepatoprotekcyjnej, przeciwcukrzycowej i przeciwotyłościowej. Zaobserwowano hamowanie niektórych ważnych mediatorów stanu zapalnego, w tym zmniejszenie stężenia IL-1β, IL-4, IL-6, IL-17, tlenku azotu i TNF-α oraz obniżoną ekspresję iNOS, COX-2 i MMP-9 poprzez zmniejszenie aktywacji NF-κB i ścieżek sygnałowych MAPK. Zauważono również znaczny wzrost ekspresji SOD1, katalazy i peroksydazy glutationowej [23, 24, 25].

Oleocanthal hamuje zarówno COX-1, jak i COX-2, są enzymy zapalne biorące udział w biosyntezie zapalnych prostaglandyn, efekt terapeutyczny oleocanthalu w przeliczeniu na ekwiwalent był skuteczniejszy niż ibuprofenu w hamowaniu aktywności powyższych enzymów. Wykazano również, że oleocanthal osłabia mediatory zapalne, takie jak iNOS, blokuje odpowiedź zapalną zależną od LPS, agrekanazy MMP-13, ADAMTS-5 oraz wspomaga aktywację AMPK. Substancja została uznana za silny środek neuroprotekcyjny: badania przeprowadzone zarówno in vivo, jak i in vitro ukazały ogromny potencjał oleocanthalu w przeciwdziałaniu agregacji i toksyczności amyloidu [26].

Oleaceina wykazuje działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne, aktywność przeciwutleniająca jest związana z wpływem na aktywność neutrofili i makrofagów. Oleaceina przeciwdziała gromadzeniu się tłuszczu brzusznego, przyrostowi masy ciała i stłuszczeniu wątroby, udowodniono jest pozytywny wpływ na metabolizm glukozy i lipidów. Poziomy białka FAS, SREBP-1 i p-ERK w wątrobie są za jej pośrednictwem dodatnio modulowane, co wskazuje jasno na poprawę wrażliwości wątroby na insulinę i poprawę jej funkcji homeostatycznych. Wykazuje również działanie przeciwdrobnoustrojowe [27].

Wpływ na kondycję skóry

Związki fenolowe w oliwie z oliwek extra virgin (EVOO) mogą odgrywać istotną rolę w stymulacji fibroblastów oraz utrzymaniu prawidłowego układu oksyreduktaz, co nabiera szczególnego znaczenia wobec dynamicznych zmian związanych ze zmianami klimatycznymi. W oliwie z oliwek występuje ponad 30 różnych rodzajów związków fenolowych, przy czym hydroksytyrozol, tyrozol i oleocanthal występują jak wyżej napisano w najwyższym stężeniu, stanowiąc główną oręż antyoksydacyjną i przeciwzapalną tłuszczu. Niektórzy autorzy opisują działanie tych fitozwiązków w leczeniu niektórych chorób skóry, takich jak łuszczyca, egzema, liszaj, atopowe zapalenie skóry, odleżyny, owrzodzenia oraz stopa cukrzycowa. Chociaż w ostatnich latach opublikowano wiele artykułów dotyczących korzystnych efektów oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia, dostępnych jest jedynie niewiele dowodów naukowych wysokiej jakości potwierdzających prozdrowotny wpływ polifenoli zawartych w oliwie na regenerację tkanek i ich terapeutyczne działanie w użytku zewnętrznym. Bezdyskusyjny jednak jest jej korzystny i stabilny rozkład kwasów tłuszczowych, wysoka zawartość tokoferoli oraz silny profil przeciwzapalny i antyoksydacyjny, stanowiący doustne wsparcie wewnętrzne w większości chorób zapalnych skóry.

Co wiemy już teraz o oliwie z oliwek w użytku zewnętrznym:

§  poprawa integralności warstwy rogowej naskórka oraz ograniczenie przeznaskórkowej utraty wody;

§  polifenole zawarte w oliwie z oliwek zwiększają proliferację i migrację fibroblastów, nasilając ekspresję fibroniektyny i α-aktyny bez zmiany cyklu komórkowego;

§  promują migrację fibroblastów;

§  stymulują angiogenezę;  

§  nasilają różnicowanie fibroblastów w kierunku miofibroblastów, co sprzyja regeneracji tkanek;

§  ihibicja proteaz bakteryjnych, co zmniejsza ryzyko wtórnych zakażeń;

§  umiarkowanie tłumienie mediacji zapalnej, które nie zaburza, a wspomaga proces gojenia, szczególnie ważne na etapie rychłowzrostu (faza zapalna) i częściowo formowania ziarniny (faza proliferacyjna). Te efekty ochronne można przypisać hamowaniu szlaków sygnałowych MAPK i NF-κB. Z drugiej strony, mechanizm działania może cofać objawy związane ze starzeniem się;

§  udowodnione działanie antyoksydacyjne.

Spośród wyników rozważanych w przytaczanym już wyżej przeglądzie parasolowym, dowodów wysokiej jakości dostarczyły badania dotyczące stosowania oliwy z oliwek w leczeniu odleżyn. Analiza wskazała, że ​​miejscowe stosowanie oliwy z oliwek zmniejszało częstość występowania odleżyn, jak i skracało ogólny czas hospitalizacji. Wykazano, również, że związki fenolowe mają działanie ochronne na keratynocyty, mogą zmniejszać uszkodzenia genotoksyczne związane z ekspozycją na czynniki drażniące, w tym promieniowanie słoneczne i zmiany klimatyczne.

Powrócmy jednak do pochłaniającego tematu polifenoli, bowiem ich zastosowanie zyskuje coraz bardziej na znaczeniu, głównie ze względu na ich unikalny sposób działania i korzystny wpływ na zdrowie skóry, w tym stres komórkowy wywołany zmianami klimatycznymi, środowiskowymi i zanieczyszczeniami, czyli oddziaływaniem ekspozomu. Polifenole mogą poprawiać naturalne mechanizmy obronne skóry, co jest szalenie istotne w czasach skór nadwrażliwych. Jak już wcześniej wykazano, polifenole posiadają zdolność do aktywowania komórkowych, endogennych szlaków sygnałowych i wyzwalania produkcji enzymów antyoksydacyjnych, co wydaje się być obiecującym tematem przede wszystkim w leczeniu dermatoz przewlekłych, niepoddających się leczeniu i o podłożu immunizacyjnym.

Związki fenolowe wykazują silne właściwości antyoksydacyjne. Nierównowaga między układem antyoksydacyjnym a nadmiarem utleniaczy jest powszechnie rozumiana jako stres oksydacyjny. Wiele chorób skóry jest o ile nie indukowanych, to nasilanych przez stres oksydacyjny. Dysmutaza ponadtlenkowa, katalaza i peroksydaza glutationowa są przeciwutleniaczami enzymatycznymi, podczas gdy glutation, kwas askorbinowy i tokoferol są przykładami przeciwutleniaczy nieenzymatycznych. Podczas procesów metabolicznych w komórkach generowane są reaktywne formy tlenu, takie jak anionorodnik ponadtlenkowy, rodnik hydroksylowy, tlen singletowy, nadtlenek wodoru, tlenek azotu i nadtlenoazotyn. Wytwarzanie ich w regulowanych dawkach przynosi pozytywne korzyści dla zdrowia, również skóry. Reaktywne formy tlenu wspomagają kilka funkcji fizjologicznych, w tym neurotransmisję, transkrypcję genów i sygnalizację komórkową, jednak szereg chorób dermatologicznych jest powiązanych ze stresem oksydacyjnym, który jest spowodowany ich rosnącym i najczęściej niekontrolowanym stężeniem. Aby zapobiec uszkodzeniom oksydacyjnym skóry, ważny jest mechanizm obrony antyoksydacyjnej, na skórach chorobowych z obniżoną barierowością wymaga on najczęściej określonych, dodatkowych, zewnętrznych strategii działania, w tym włączania substancji o udowodnionej skuteczności i stabilności antyoksydacyjnej. W walce z uszkodzeniami skóry przez wolne rodniki, polifenole pochodzące z roślin mogą okazać się ważnym ogniwem. Polifenole mają szeroki zakres aktywności biologicznych, które są związane z ich różnorodnością strukturalną. Związki te mogą pomóc w procesach obronnych i regeneracyjnych skóry, a także podnosić jej naturalne systemy obronne oraz wymiatać wolne rodniki poprzez wiele mechanizmów działania. Jednym z nich jest eliminacja reaktywnych form tlenu poprzez bezpośrednie reakcje z wolnymi rodnikami, wymiatanie i ulepszona dysmutacja wolnych rodników do mniej reaktywnych związków. Innym mechanizmem jest hamowanie lub potencjalizacja działania wielu enzymów, w tym oksydaz, i zwiększenie ekspresji białek antyoksydacyjnych, takich jak CAT i SOD. Trzecim mechanizmem jest chelatowanie prooksydacyjnych jonów metali, takich jak żelazo lub miedź. Na koniec związki fenolowe mogą wzmacniać działanie innych przeciwutleniaczy, takich jak przywracanie pierwotnej formy tokoferoli z ich formy rodnikowej lub przedłużanie ich czasu działania [28, 29, 30].

Cząsteczki rodnikowe inicjują sekwencję procesów w organizmie znanych jako kaskada cytokinowa, która następnie wyzwala, czy też jest po prostu reakcją zapalną. Odpowiedź zapalna odgrywa kluczową rolę w postępowaniu większości chorób skóry. Polifenole, w szczególności flawonoidy, posiadają silne właściwości przeciwzapalne i są w stanie regulować odporność, zarówno poprzez modelowanie szlaków molekularnych, jak i bezpośredni wpływ na regulację aktywności określonych czynników mediacyjnych związanych z zapaleniem. Na tym etapie temat ten wymaga dalszych badań.

Aktywne składniki roślin leczniczych to także działanie antyseptyczne i przeciwdrobnoustrojowe. Naturalne polifenole posiadają wieloaspektowe właściwości jako środki przeciwdrobnoustrojowe, skutecznie atakując szeroką gamę mikroorganizmów, w tym bakterie, grzyby, pasożyty i wirusy, ale także działając prebiotycznie, powodując jednocześnie pozytywny wzrost pożytecznej, komensalnej mikroflory. Co istotne, ich stosowanie wiąże się ze znikomym rozwojem oporności [31, 32].

Polifenole charakteryzują się również działaniem immunosupresyjnym, przeciwhistaminowym i przeciwzapalnym. Posiadają właściwości przeciwalergiczne, w tym zdolność do hamowania syntezy prozapalnych cytokin, a także wydzielania histaminy. Polifenole wykazały obserwacyjnie również obiecującą zdolność regulowania równowagi między limfocytami T pomocniczymi Th1/Th2 i utrudniania wytwarzania przeciwciał IgE swoistych dla antygenu. Co więcej, polifenole mają zdolność wpływania na interakcję między uczulającą substancją chemiczną a jej receptorami (FceRI) znajdującymi się na bazofilach i komórkach tucznych oraz zwiększają aktywność komórek treg, których aktywność jest kluczowa dla prawidłowej, obwodowej prezentacji antygenu [33].

Włącz oliwę z oliwek do codziennej diety

Według licznie przytoczonej literatury, oliwa z oliwek uchodzi za jeden z najzdrowszych tłuszczów i długowieczność oraz zdrowotność w krajach śródziemnomorskich jest ściśle wiązana z jej codziennym stosowaniem w niniejszych regionach. Oliwy możesz używać bezpiecznie zarówno do obróbki termicznej, jak i na surowo, choć chcąc całkowicie czerpać z jej potencjału, a szczególnie obecnych w niej związków fenolowych, warto maksymalnie zwiększyć jej spożycie bez użycia ciepła. Doskonałym pomysłem może być domowe pesto, ziołowy dressing, dodatek do kanapek, zup i innych gotowych dań.

Wybierając tłuszcz należy kierować się nie tylko temperaturą dymienia, ale przede wszystkim konfiguracją kwasów tłuszczowych oraz obecnością związków stabilizujących termicznie tłuszcz, co zapobiega pojawianiu się lub znacząco zmniejsza ryzyko wytworzenia szkodliwych związków. Z tego też powodu na tym etapie w świetle dostępnych dowodów naukowych nie ma lepszego tłuszczu do obróbki termicznej niż oliwa z oliwek.

 

Przepis na wysokopolifenolowy sos ziołowy

Składniki:

100-150g wybranej zieleniny (5 większych garści), postaraj się, by połowę zieleniny stanowiła bazylia świeża

30g płatków drożdżowych nieaktywnych (6 łyżek)

60g soku z kiszonych cytryn lub soku z cytryny, wybierając tę opcję dodaj 1/4 łyżeczki soli (4 łyżki soku)

30g oliwy z oliwek wyskopolifenolowej olini (2 płaskie łyżki)

12g miodu naturalnego lub syropu klonowego (1 czubata łyżeczka)

5g musztardy sarepskiej (1/2 łyżeczki)

4g czosnku (1 ząbek)

pieprz do smaku

Sposób przygotowania:

Wszystkie składniki należy zmiksować lub utrzeć na gładki krem. Wykorzystaj zalegającą zieleninę: szczypiorek, rukolę, natkę pietruszki, szpinak, natkę rzodkiewki, ale i jadalne chwasty. Sos trzymaj w lodówce do maksymalnie 3 dni, choć najwyższą aktywnością antyoksydacyjną wykazuje się bezpośrednio po przygotowaniu.

 

Bibliografia

1. Chiavarini M.; Rosignoli, P.; Giacchetta I. i wsp.:.Health Outcomes Associated with Olive Oil Intake: An Umbrella Review of Meta-Analyses.  Foods; Basel Tom 13, Nr/wydanie 16, (2024): 2619.

2. Sarapis K., George E. S., Marx W.: Extra virgin olive oil high in polyphenols improves antioxidant status in adults: a double-blind, randomized, controlled, cross-over study (OLIVAUS). Eur J Nutr, 2022.

3. Hashim, Y.Z.; Eng, M.; Gill, C.I.; McGlynn, H.; Rowland, I.R. Components of olive oil and chemoprevention of colorectal cancer. Nutr. Rev.; 2005.

4. Owen, R.W.; Giacosa, A.; Hull, W.E.; Haubner, R.; Spiegelhalder, B.; Bartsch, H. The antioxidant/anticancer potential of phenolic compounds isolated from olive oil. Eur. J. Cancer; 2000.

5. Memmola R., Petrillo A., Lorenzo i wsp.: Correlation between Olive Oil Intake and Gut Microbiota in Colorectal Cancer Prevention. Nutrients, 2022.

6. Gaforio, J.J.; Visioli, F.; Alarcón-de-la-Lastra, C.; Castañer, O.; Delgado-Rodríguez, M.; Fitó, M.; Hernández, A.F.; Huertas, J.R.; Martínez-González, M.A.; Menendez, J.A. et al. Virgin Olive Oil and Health: Summary of the III International Conference on Virgin Olive Oil and Health Consensus Report, JAEN (Spain) 2018. Nutrients; 2019; 11, 2039.

7. Torić, J.; Marković, A.K.; Brala, C.J.; Barbarić, M. Anticancer effects of olive oil polyphenols and their combinations with anticancer drugs. Acta Pharm.; 2019.

8. Estruch, R.; Ros, E.; Salas-Salvadó, J.; Covas, M.-I.; Corella, D.; Arós, F.; Gómez-Gracia, E.; Ruiz-Gutiérrez, V.; Fiol, M.; Lapetra, J. et al. Primary Prevention of Cardiovascular Disease with a Mediterranean Diet Supplemented with Extra-Virgin Olive Oil or Nuts. N. Engl. J. Med.; 2018.

9. Tsartsou, E.; Proutsos, N.; Castanas, E.; Kampa, M. Network meta-analysis of metabolic effects of olive-oil in humans shows the importance of olive oil consumption with moderate polyphenol levels as part of the mediterranean diet. Front. Nutr.; 2019; 6, 6.

10.   Schwingshackl, L.; Lampousi, A.M.; Portillo, M.P.; Romaguera, D.; Hoffmann, G.; Boeing, H. Olive oil in the prevention and management of type 2 diabetes mellitus: A systematic review and meta-analysis of cohort studies and intervention trials. Nutr. Diabetes; 2017; 7, e262.

11.  4. Martínez-González, M.A.; Sayón-Orea, C.; Bullón-Vela, V.; Bes-Rastrollo, M.; Rodríguez-Artalejo, F.; Yusta-Boyo, M.J.; García-Solano, M. Effect of olive oil consumption on cardiovascular disease, cancer, type 2 diabetes, and all-cause mortality: A systematic review and meta-analysis. Clin. Nutr.; 2022.

12.  Schwingshackl, L.; Christoph, M.; Hoffmann, G. Effects of olive oil on markers of inflammation and endothelial function-a systematic review and meta-analysis. Nutrients; 2015; 7, pp. 7651-7675.

13.  Nocella, C.; Cammisotto, V.; Fianchini, L.; D’Amico, A.; Novo, M.; Castellani, V.; Stefanini, L.; Violi, F.; Carnevale, R. Extra virgin olive oil and cardiovascular diseases: Benefits for human health. Endocr. Metab. Immune Disord. Drug Targets; 2018; 18.

14.  Olid M. C., Hidalgo M., Prieto I. i wsp.: Evidence Supporting the Involvement of the Minority Compounds of Extra Virgin Olive Oil, through Gut Microbiota Modulation, in Some of the Dietary Benefits Related to Metabolic Syndrome in Comparison to Butter. Molecules, 2023.

15.  Farras M., Martinez-Gili L., Portune K. i wsp.: Modulation of the Gut Microbiota by Olive Oil Phenolic Compounds: Implications for Lipid Metabolism, Immune System, and Obesity, Nutrients, 2020.

16.  Manna, C.; D’Angelo, S.; Migliardi, V.; Loffredi, E.; Mazzoni, O.; Morrica, P.; Galletti, P.; Zappia, V. Protective Effect of the Phenolic Fraction from Virgin Olive Oils against Oxidative Stress in Human Cells. J. Agric. Food Chem.; 2002; 50, pp. 6521-6526.

17.  Chareonrungrueangchai, K.; Wongkawinwoot, K.; Anothaisintawee, T.; Reutrakul, S. Dietary Factors and Risks of Cardiovascular Diseases: An Umbrella Review. Nutrients; 2020; 12, 1088.

18.  Finicelli M., Squillaro T., Galdersi U. i wsp.: Polyphenols, the Healthy Brand of Olive Oil: Insights and Perspectives. Nutrients, 2021.

19.  J. Wong: Polyphenols, July 2018.

20.  Jakobuši´c Brala, C.; Barbari´c, M.; Karkovi´c Markovi´c, A.; Urši´c, S. Biomedicinal aspects and activities of olive oil phenolic compounds. In Handbook of Olive Oil. Phenolic Compounds, Production and Health Benefits, 1st ed.; Miloš, J., Ed.; Nova Science Publishers: New York, NY, USA, 2017.

21.  Wani, T.A.; Masoodi, F.A.; Gani, A.; Baba, W.N.; Rahmanian, N.; Akhter, R.; Wani, I.A.; Ahmad, M. Olive oil and its principal bioactive compound: Hydroxytyrosol—A review of the recent literature. Trends Food Sci. Technol. 2018.

22.  EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA). Scientific Opinion on the substantiation of health.

23.  Hassen, I.; Casabianca, H.; Hosni, K. Biological activities of the natural antioxidant oleuropein: Exceeding the expectation – A mini-review. J. Funct. Food 2015, 18, 926–940.

24.  Visioli, F.; Bellomo, G.; Galli, C. Free Radical-Scavenging Properties of Olive Oil Polyphenols. Biochem. Biophys. Res. Commun. 1998.

25.  Karkovic A., Markovic J., Tori J. i wsp.: Hydroxytyrosol, Tyrosol and Derivatives and Their Potential Effects on Human Health. Molecules, 2019.

26.  Zupo R., Castellana F., Panza F. i wsp.: Alzheimer's Disease May Benefit from Olive Oil Polyphenols: A Systematic Review on Preclinical Evidence Supporting the Effect of Oleocanthal on Amyloid-β Load. Curr Neuropharmacol, 2024.

27.  Rana A., Samtiya M., Dhewa T. wsp.: Health benefits of polyphenols: A concise review. J Food Biochem., 2022.

28.  Cherubim D. J., Martins C. V., Farina L. i wsp.: Polyphenols as natural antioxidants in cosmetics applications. J Cosmet Dermatol, 2020.

29.  Farhan M.: The Promising Role of Polyphenols in Skin Disorders. Molecules, 2024.

30.  Zandi, P.; Schnug, E. Reactive Oxygen Species, Antioxidant Responses and Implications from a Microbial Modulation Perspective. Biology 2022, 11, 155.

31.  Debinska, A.; Sozanska, B. Dietary Polyphenols—Natural Bioactive Compounds with Potential for Preventing and Treating Some Allergic Conditions. Nutrients 2023, 15, 4823. Manso T., Lores M., Miguel T.: Antimicrobial Activity of Polyphenols and Natural Polyphenolic Extracts on Clinical Isolates. Antibiotics (Basel), 2021.

32.  Persia, F.A.; Mariani, M.L.; Fogal, T.H.; Penissi, A.B. Hydroxytyrosol and oleuropein of olive oil inhibit mast cell degranulation induced by immune and non-immune pathways. Phytomedicine 2014, 21, 1400–1405.

33.  Rafehi, H.; Ververis, K.; Karagiannis, T.C. Mechanisms of Action of Phenolic Compounds in Olive. J. Diet. Suppl. 2012, 9, 96–109.

Artykuł powstał przy współpracy z marką Olini - polskim producentem wysokiej jakości tłoczonych, nierafinowanych olejów. W ofercie znajdziecie również pasty orzechowe, zakwasy naturalne, octy, miody oraz owoce liofilizowane. Do 22.11 na stronie olini,.pl obowiązuje promocja do 15% (w zależności od rodzaju oliwy).